नारायण खड्का
एकिकृत नेकपा माओवादीका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले माघ २५ गते हेटौंडामा पार्टीको महाधिवेशन कै क्रममा प्रस्ताब गरेका ब्यक्ति नै अन्तरिम मन्त्री परिषदको अध्यक्ष बन्न पुगे । कुनै एक दल विषेशले आफ्नो महाधिवेशन मार्फत प्रस्ताब गरिएका ती ब्यक्तिका बारेमा २०६९ फागुन ३० गते प्रमुख चारदलका बीचमा सहमति भयो र बाहालवाला प्रद्यानन्यायाधिस खिलराज रेग्मी चैत १ गते अन्तरिम मन्त्री परिषदको अध्यक्ष बने । ‘तालुमा आलु फलेको भनेको सायद यहि होला । न्याय पालीका र कार्य पालीका दुबैको प्रमुख । दुबै हातमा लड्डु ।”
नेपाली कांग्रेसका सभापती सुशील कोईरालालाई कांग्रेस, नेकपा एमाले लगाएतका केहि दलले महिनौ पहिले भाबि प्रधानमन्त्रीको रुपमा प्रस्ताब नगरेका होईनन् । तर पनि एकीकृत नेकपा माओवादीको चलाबाजी र धोकादायि प्रबृति समयमै बुझन नसक्दा अर्थात कांग्रेस एमाओवादीको माखेसाङलोमा फसकैले सुशीलको प्रधानमन्त्री हुने सपना तुहियो । पार्टी र स्वएं सभापती कोईरालाले ठूलो लज्जा बोध सहन गर्नुपर्यो । कोईला अभागि नेताको रुपमा दर्ज भए । २०६४ चैत २८को संबिधानसभाको पहिलो निर्वाचनमा माओवादीको रणनिति बुझन नसक्दा कांग्रेसका कार्यबाहक सभापति कोईराला आफ्नै गृह जिल्ला बांकेमा नराम्रो संग पराजित हुनु परेको थियो ।
बास्तबमा कांग्रेसको अक्षमता कै कारण गैरराजनितिक ब्यक्तिलाइ प्रधानमन्त्री बनाउनुपर्ने बाध्यतात्मक परिस्थितिको सृजना भएको कांग्रेस भित्र कै कतिपय नेताहरु सहर्ष स्वीकार गरिरहेका छन् । दशकौं लामो इतिहास बोकेका दलको नेतृत्वको अक्षमताकै कारण प्रधानन्यायाधिस अन्तरीम मन्त्री परिषदको अध्यक्ष बन्न भ्याएका हुन । जसका लागि धेरै बिधि र बिधान तथा प्रचलित मुल्य र मान्यताहरु कुल्चनु परेको थियो । ‘निरन्तरतामा क्रमभंग” चाहाने एमाओवादीको नेतृत्व खिलराजको सवालमा पनि प्रचलित विधि, विधान भत्काएरै अगाडि बढ्न सफल भयो । जसैगरी ‘संघियता र राज्यपुर्नंसरचनाको” बाहानाबाजीमा एमाओवादी नेतृत्वले कथित जातजातिको नाटकमंचन गरि जनअपेक्षा विपरीत संविधानसभा नै भंग गराएको थियो ।
निरही कांग्रेस र एमाले जस्ता दलहरु एमाओावदीले भत्काउंदै गरेका नियमहरुलाई सहमतिको नाममा लालमोहर लगाउन र बैधानिकता दिन हस्ताक्षर बाहेक अरु कुनै भूमिकाकालागि हिक्मत गर्न सकेनन् । शान्ति प्रकृयाको नाममा माओबादीले जे–जे भन्यो त्यो उनीहरु मान्दै गए । आंफुलाई ऐतिहासिकताको पगडि गुथाउने कांग्रेस र एमाले जस्ता दलहरुले उल्लेख गर्न लाएक बिकल्प दिन सकेनन् ।
उता अनेक विकल्प दिन र खेल्न खप्पिस ‘छट्टु स्याल”जस्तो माओवादी नेतृत्वले प्रतिपक्षीहरुलाई चील आयो भनेर आकांसमा हेर्न लगाई सजिलै कुखुरा चोरेर लान सफल भयो । आफ्नो कानै नछामी कागको पछि दौडिने मानिस समान बन्यो कांग्रेस र एमालेको नेतृत्व । उनीहरुको अक्षमता कै कारण कांग्रेस र एमाले जस्ता प्रतिपक्षी दलका शिर्ष नेताहरु एमाओवादीको प्रतिकृया मात्रै जनाउने दलका रुपमा दर्ज हुन पुगेको देखियो । यो क्रम नेकपा माओवादी शान्ति प्रकृयामा आएसंगै सुरु भएको थियो भन्दा फरक नपर्ला । कांग्रेसमा गिरिजा बाबु हुादा बीसको उन्नाईस मात्रै हुादो हो । तत्कालिन समयमा गिरिजाबाबु राष्ट्रध्यक्षको हैसियतमा प्रधानमन्त्री हुादा समेत माओवादीले अनेक नाटकहरु मञ्चन गर्न सफल भएको थियो । संविधानसभाको पहिलो निर्वाचन मार्फत नै माओवादी सबैभन्दा ठूलो दलको रुपमा उदाउन सफल भयो । बरु कांग्रेस र एमालेका शिर्ष नेताहरु लज्जाष्पद किसिमले पराजित भए । गृहमन्त्री हुंदा सिटौला पनि पराजित भए । एमालेका बरिष्ठ नेता माधब नेपाल जस्ता नेता पनि पराजित भए । माओवादीले निर्वाचनमा अरु दलहरुलाई छक्काउन अनेक टिकडम गरेको तथ्य कतै छिपेको छैन । मृत्यू भैसकेका लडाकु , बिदेश गएकाहरु र अरु कतिलाइ धम्काएरै भएपनि फर्जी मत हाले । संविधानसभाको निर्वाचनको उघिल्लो रात दाङको उरहरी गाविसमा रातभर फायरिङ भएका थिए । उसको ज्याजतिकै कारण कपिपय ठाउंमा त कांग्रेसका ब्यक्तिहरु चुनाबमा एजेण्ट बस्न समेत सकेनन् । दाङ क्षेत्र नम्बर १ को मतगणनाका क्रममा एकै पटक पुरै मत ठेलीमा एकछापे मतहालेर मत पेटिकामा खसालेका प्रमाणहरु पनि मत गणनाका क्रममा फेला परेका थिए । र त्यो रणनीति आज आएर मात्रै अरु दलहरुले बुझन्न प्रयन्त गर्देछन वा बुझन सके । संविधानसभाको दोश्रो निर्वाचन कस्तो हुन्छ त्यो भने हेर्न बांकि नै छ ।‘ढाडमा टेकेर टाउकोमा प्रहार’ उसले युद्धकालिन निति अझै त्यागेको छैन । प्रचण्डको ‘युद्ध सकिएको छैन, झनै घनिभूत रुपमा हामी युद्ध लडिरहेका छौं तर रणनिति मात्रै फरक छ ’। यो भनाईबाट समेत प्रष्ट हुन्छ–सकेसम्म माओवादी सर्बसत्ताबादको भर्याङ्ग हुादै साम्यबाद तर्फको यात्रा चाहान्थ्यो र चाहान्छ । तर यो कुरा कांग्रेस र एमाले भित्रका दाह्री र कपाल फुलेका नेताहरुले किन बुझन सकिरहेका छैनन् ? वा बुझेर पनि बुझ पचाइ रहेका छन । कि आफनो अक्षमता ढाकछोप गर्नका लागि मात्रै उनीहरु यस्ता गरिरहेका हुन ? गंभिर सवाल उब्जेको छ ।
त्यसैले त कतिपय नेपाली कांग्रेस भित्रकै नेताहरु खुमबहादुर खड्का (भ्रष्टचारको झुट्टा अभियोगमा)लंग जेल जर्नीमा लाग्दै गर्दा खस्सि काटेर भोजखाादै खुसियाली मनाएको भन्ने कुराहरु पनि सुन्नमा आए । यस्तो चरित्र बोकेका अर्थात सिंहको खोल ओढेका गधाहरुले बुझे हुन्छ –एक खड्का निकटका नेताले राजधानिमा खड्का जेल परेपछि भनेका थिए –‘कांग्रेस हुा भनेर नाटक मञ्चनगर्दैमा, स्वार्थका लागि क्षनिक रुपमा पर्जातन्त्रको ढोङ फुक्दैमा कोहि गधा सिंहमा परिनत हुन सक्दैन । गधा आखिर गधा नै रहन्छ ।”
विपीले भरोसा गरेका, कांग्रेसको इतिहासमै सबैभन्दा कम उमेरमा केन्द्रिय सदस्य बनेका, कांग्रेसको लागि जिवन नै सर्मपन गरेका, पार्टी कै लागि लामो जेल जिवन बेथित गरिसकेका,निरुङकुस पञ्चायत कालमा निशानाको तारो बनाइएका अर्थात टाउकोको मुल्य तोकि मागेका, पटक पटक मन्त्री बनेका र विकास प्रेमी नेता हुन खुमबहादुर खड्का ।
