नारायण खड्का / फागुन १० गते
मंगवारको अपरान्ह एकाएक देशभर एउटै कुराले महत्व पायो । सरकारका सूचना तथा संचारमन्त्री जयप्रकाश गुप्ता भ्रष्टचारको अभियोगमा जेल परे भन्ने । विद्युतिय संचारमाध्यमहरुमा धमाधम ब्रेकिङ न्यूज आउन थाल्यो । ईमेल इन्टरनेटका प्रयोग कर्ताहरु देखि फेसबुक र ट्विइटरका प्रयोग कर्ताहरुले पनि त्यहि कुरा लेखे । फागुन ९ गते सवौच्च अदालतले गरेको साहासिक फैसलापछि ईतिहासमै पहिलो पटक बाहालवालामन्त्री यसरी भ्रष्ट प्रमाणित र जेल चलान हुन पुगे । अदालतको फैसलापछि एकै छिन र एकै दिनमा मन्त्रीबाट भ्रष्ट सावित भएका थिए गुप्ता । दिनभर बाहालवाला मन्त्रीको हैसियतमा सुरक्षा पाएका गुप्तालाई मंगलबार अर्थात सोहि दिन नै सुरक्षाकर्मीले डिल्लिबजारको कारागारमा पुर्याए । यसरी एकै दिनमा झन्डावाल मन्त्री जस्तो सम्मानित पद र प्रतिष्ठाबाट कारबाहि स्वरुप दण्डावाल अर्थात प्रहरी खोरमा पुग्ने इतिहास पनि उनैले कायम गरे । एकाएक करोडपति बनेपछि उनि अख्तियार र जनताको शंकाको घेरामा थिए । किनकी, गुप्ताले पहिला आफनो सम्पप्ति विबरणमा केवल २२ हजार मात्रै ब्याङक व्यालेन्स रहेको देखाएका थिए । छोटो अवधिमा उनि एकाएक करोडपति बन्नु अस्वाभाविक नै थियो । खासमा, बहुरुपी गुप्ताका चरित्र पनि अनेकछन् । उनि के भएनन् पत्रकार,देखि नेपाली कांग्रेस नेता, तत्कालिन प्रधानमन्त्री गिरिजाप्रशाद कोईरालाका प्रेस सल्लाहाकार, मधेसी जनअधिकार फोरम नेपाल हुंदै फोरम गणतान्त्रिकका अध्यक्ष , राज्यमन्त्री सहित थप चारपटक मन्त्री बनिसकेका मधेसका मसिहा सम्म बन्ने खोजे । २०६८ सालको मध्यरातमा संविधानसभाको म्याद थप्ने क्रममा गुप्ता म्याद थपको विपक्षमा खरो रुपमा उत्रिएका थिए । उनले विराटनगरलाई छुट्टै राजधानी घोषणा गछौं भन्ने सम्मका विखण्डनबादी विचार ब्यक्त गरे । जेल चलान हुनुभन्दा केहि दिन पहिला सम्म पनि उनले त्यस्तै हुंकार गर्दै आएका थिए । मधेसको सम्बन्ध जुनसुकै बेला राजधानी संग टुट्न सक्छ भन्ने उनिनै थिए ।
यस्तै अभिव्यक्तिका कारण बाबुराम सरकारका रक्षा मन्त्री शरतसिंह भन्डारी पद मुक्त हुनुपरेको थियो । यसरी सरकारका बाहालवाला मन्त्रीहरुले अखण्ड राज्यको विरोध गदै हिड्न थालेपछि राष्ट्रपति डाक्टर रामबरण यादवले समेत प्रधामन्त्री बाबुरामलाई बोलाएर मनपरी बोल्दै मन्त्रीको बोलिमा लगाम लगाउन र कारबाहि गर्न भनेका थिए । तर पनि जेपि अर्थात आनन्दको त्यो दादागिरी रोकिएको थिएन । जुन समग्र देशवासीको भावना विपरीत थियो । पटक्कै चित्त बुझेको थिएन । आखिर यसरी कुर्लदै हिडेका गुप्ता सवौच्च अदालत बाट भ्रष्ट ठहर भए । सार्वजनिक पद र शक्तिको दुरुपयोग गरि अकुत कमाएको आरोपमा गुप्ताबाट सवौच्चोले ८४ लाख ९ हजार ९ सय २८ रुंपैया बराबरको बिगो र जरिवाना समेत तोकेको छ । यो संगै गुुप्ताले १ करोड ७० लाख रुंपैया तिर्नु पर्ने भएको छ । सवौच्चको फैसला संगै फोरम गणतान्त्रिक नेपालका अध्यक्ष समेत रहेका गुप्ता डिल्ली बजार स्थित सदरखोर प्रहरी खोरमा पुगेका छन् । उनको २ करोड भन्दा बढी सम्पत्तिको स्रोत नखुलेको अख्तियारले दावी थियो । बाबुरामको काँध चढेर सूचना तथा सञ्चारमन्त्री बन्नु अगाडि उनी धेरै पटक मन्त्री बनिसकेका थिए । २०४८ सालमा गिरिजाप्रसाद कोइराला प्रधानमन्त्री हुंदा प्रेस सल्लाहकार भएका उनी २०५४मा सञ्चार राज्यमन्त्री, २०५५ मा सञ्चारमन्त्री, २०५६ मा कृषी मन्त्री र अहिले २०५८ मा फेरी सञ्चार मन्त्री थिए । नेपाली राजनीतिमा बहुरंगी छवि बनाएर मधेशी राजनीतिको चतुर खेलाडीका रुपमा उदाएका गुप्ता २०४७ सालपछि नेपाली राजनीतिको केन्द्रमा स्थापित भएका पात्र हुन् । जेपी, अर्थात् जयप्रकाश प्रसाद गुप्ता । केही वर्ष पहिलेसम्म यिनको नाम जेपी आनन्द थियो । बहुरंगी राजनीतिक यात्रा पार गरेका जेपी गुप्ता प्रजातन्त्र पुर्नस्थापनापछि लामो समयसम्म सत्ता र शक्तिमा थिए । नेपाली कांग्रेस संग निकट रहदै पत्रकारितामा आबद्ध रहेका जेपी गुप्ता २०४६ सालभन्दा अगाडीदेखि नै कांग्रेसका शीर्ष नेताहरुसंग राम्रो सम्बन्ध थियो । गुप्ता नेपाली कांग्रेसको केन्द्रीय सदस्य र प्रचार विभाग प्रमुख समेत बनेका थिए ।
गिरिजाप्रसाद कोईराला, शेरबहादूर देउवा, सूर्यबहादूर थापा र डाक्टर बाबुराम भट्टराई प्रधानमन्त्री रहेका बेलामा गुप्ता पटक पटक मन्त्री बने । बर्तमान गठबन्धन निर्माणमा समेत गुप्ताको महत्वपूर्ण भूमिका रहेको बताईन्छ । नेपाली कांग्रेसको राजनीतिबाट स्थापित भएर संविधानसभाको निर्वाचन अगाडी उपेन्द्र यादव नेतृत्वको मधेशी जनअधिकार फोरममा सह अध्यक्षका रुपमा प्रवेश गरेका थिए गुप्ताले । यद्यपी गत जेठमा संविधानसभाको म्याद सकिनु भन्दा केही दिन अघिमात्रै गुप्ताले फोरम नेपाल फुटाएर मधेशी जनअधिकार फोरम गणतान्त्रिक गठन गरेका थिए । हाल फोरम गणतान्त्रिकका अध्यक्ष समेत रहेका गुप्ताले यसअघि पटक पटक अखण्ड राज्यको विरोधमा बोल्दै आएका थिए । तर त्यस्ता बहुरुपी पात्र सर्वोच्च अदालतमा मुद्धा दायर भएको ५ वर्षपछि बल्ल भ्रष्टाचारी प्रमाणित भए र जेल परेका हुन् ।
गुप्ता भ्रष्टाचारी प्रमाणित भएसंगै सभाषद र मन्त्री पदबाट मात्रै मुक्त भएका छैनन् अब उनि आजीवन उम्मेदवार बन्न पाउने छैनन् र सार्वजनिक पदधारण गर्न पाउने छैनन् । उनि केवल भोटर मात्रै रहने छन् । उनकै पार्टी फोरम गणतान्त्रिकले समेत गुप्तालाई अध्यक्ष पदबाट निलम्बित गरिसकेको छ । फागुन १० गते बसेको पार्टीको आकस्मिक बैठकले सवौच्चको फैसलालाई सम्मान गर्दै त्यस्तो कदम उठाएको जनाउनु सकारात्मक हो । पछिल्लो समय मधेशी मोर्चालाई सत्ता राजनीतिमा हाबी बनाउन मूख्य भूमिका निर्वाह गरेका गुप्ता जेल चलान भएसंगै गठबन्धन सरकार, मधेशी मोर्चा र सामसामयिक राजनीति केहि तरगिंत भएको र पार्न खोजिएको छ । अति चतुर र तिकडम जानेका गुप्ताले सवौच्चको निर्णय लगतै प्रहरीको खोरमा जांदै गर्दा फेरी त्यस्तै प्रवृति प्रदशन गरे । मधेसको अधिकारका लागी खेलेको भुमिकाबाट रुष्ट बनेकाहरुले नै आंफुलाई फसाएको भन्ने सम्मको कू तर्क गरे । यस्तै तर्क सहित उनका समर्थकहरुले नारावाजी समेत गरे । उनको गृह जिल्लामा समेत केहि आन्दोलनका झिल्काहरु देखिएका छन् । तर त्यसको कुनै अर्थ छैन । किनकी, सम्मानित अदालतले गरेको निर्णय विरुद्ध यसरी सडकमा उत्रनु जायज हुंदैहोईन । आम सर्वसाधारणले बुझनैपर्छ कि , हाम्रा यस्तै कमिकमजोरीका कारण गुप्ता प्रवृति मौलाएको हो । यस्ता भ्रष्टहरुलाई तह नलागांउदा सम्म देश आर्थिक सम्बृद्धिमा जानै सक्दैन । हो ,सार्वजनिक पद र शक्तिको दुरुपयोग गरि अकुत कमाउनेहरु धेरै छन् , गुप्ता मात्रै छैनन् । बरु हामीले अब गर्ने आन्दोलन ती सबै भ्रष्टहरुलाई यसैगरी कठघरामा कोच भन्ने खालको हुनुपर्छ । अपराधिलाई उन्मुक्ति देऊ भनेर होईन । जेहोस सवौच्चले मंगलवार साहासिक र स्वागत योग्य फैसला गरेपछि न्यायालय प्रति आम नागरीकको विश्वास बढ्ेर गएको छ । बाहालवाला मन्त्रिलाई भ्रष्टचारी घोषणा गर्ने आंट देखाएर कानुन भन्दा माथि कोहि रहन सक्दैन भन्ने प्रमानित गरिदिएको छ । यसबाट भ्रष्टहरु त्रसिद मात्रै बनेका छैनन उनिहरुको भोग निन्द्रा हराई सकेको छ । सातोपुल्टो उडेको हुनुपर्छ । यसैगरी अन्य मुद्दाहरु पनि भटाभट फैसला गर्दै जानेहो भने न्यायालय प्रति नागरीकको विश्वास झनै वढ्दै जाने छ । अनि भ्रष्टहरु पानीमुनी गएपनी जोगिने पाउने छैनन् भन्ने नजिर स्थापित हुने छ । त्यसोहुन सकेमा देश सम्बृद्धिको बाटोमा लम्कने छ ,अन्तराष्ट्रिय स्तरमा भ्रष्टचार बढि हुने देश भनेर बदनाम हुनुपर्ने छैन । तर त्यसका लागि कसैलाई काखा र पाखा गरिनु हुन्न । २०६४ सालमा गुप्तालाई उन्मुक्ति दिने विषेश अदालतका न्यायाधिसहरु माथि पनि कारबाहि हुनैपर्छ । सवौच्चको फैसला संगै न्यायालयपनि दोष रहित छैन भन्ने प्रर्माणित भैसकेको छ । त्यसैले न्यायालयभित्र शुद्धिकरण गर्नुपनि उत्तिकै जरुरी छ । अन्त्यमा बाहालवाला मन्त्रीलाई समेत दण्डित गर्न आंट देखाउने सवौच्चलाई मुरीमुरी धन्यबाद र स्वावास । अन्य गुप्ताहरुलाई पनि यसैगरी खोरमा कोच्ने गरि फैसला गर्दै जानु । स्यावास सवौच्च ।
मंगवारको अपरान्ह एकाएक देशभर एउटै कुराले महत्व पायो । सरकारका सूचना तथा संचारमन्त्री जयप्रकाश गुप्ता भ्रष्टचारको अभियोगमा जेल परे भन्ने । विद्युतिय संचारमाध्यमहरुमा धमाधम ब्रेकिङ न्यूज आउन थाल्यो । ईमेल इन्टरनेटका प्रयोग कर्ताहरु देखि फेसबुक र ट्विइटरका प्रयोग कर्ताहरुले पनि त्यहि कुरा लेखे । फागुन ९ गते सवौच्च अदालतले गरेको साहासिक फैसलापछि ईतिहासमै पहिलो पटक बाहालवालामन्त्री यसरी भ्रष्ट प्रमाणित र जेल चलान हुन पुगे । अदालतको फैसलापछि एकै छिन र एकै दिनमा मन्त्रीबाट भ्रष्ट सावित भएका थिए गुप्ता । दिनभर बाहालवाला मन्त्रीको हैसियतमा सुरक्षा पाएका गुप्तालाई मंगलबार अर्थात सोहि दिन नै सुरक्षाकर्मीले डिल्लिबजारको कारागारमा पुर्याए । यसरी एकै दिनमा झन्डावाल मन्त्री जस्तो सम्मानित पद र प्रतिष्ठाबाट कारबाहि स्वरुप दण्डावाल अर्थात प्रहरी खोरमा पुग्ने इतिहास पनि उनैले कायम गरे । एकाएक करोडपति बनेपछि उनि अख्तियार र जनताको शंकाको घेरामा थिए । किनकी, गुप्ताले पहिला आफनो सम्पप्ति विबरणमा केवल २२ हजार मात्रै ब्याङक व्यालेन्स रहेको देखाएका थिए । छोटो अवधिमा उनि एकाएक करोडपति बन्नु अस्वाभाविक नै थियो । खासमा, बहुरुपी गुप्ताका चरित्र पनि अनेकछन् । उनि के भएनन् पत्रकार,देखि नेपाली कांग्रेस नेता, तत्कालिन प्रधानमन्त्री गिरिजाप्रशाद कोईरालाका प्रेस सल्लाहाकार, मधेसी जनअधिकार फोरम नेपाल हुंदै फोरम गणतान्त्रिकका अध्यक्ष , राज्यमन्त्री सहित थप चारपटक मन्त्री बनिसकेका मधेसका मसिहा सम्म बन्ने खोजे । २०६८ सालको मध्यरातमा संविधानसभाको म्याद थप्ने क्रममा गुप्ता म्याद थपको विपक्षमा खरो रुपमा उत्रिएका थिए । उनले विराटनगरलाई छुट्टै राजधानी घोषणा गछौं भन्ने सम्मका विखण्डनबादी विचार ब्यक्त गरे । जेल चलान हुनुभन्दा केहि दिन पहिला सम्म पनि उनले त्यस्तै हुंकार गर्दै आएका थिए । मधेसको सम्बन्ध जुनसुकै बेला राजधानी संग टुट्न सक्छ भन्ने उनिनै थिए ।
यस्तै अभिव्यक्तिका कारण बाबुराम सरकारका रक्षा मन्त्री शरतसिंह भन्डारी पद मुक्त हुनुपरेको थियो । यसरी सरकारका बाहालवाला मन्त्रीहरुले अखण्ड राज्यको विरोध गदै हिड्न थालेपछि राष्ट्रपति डाक्टर रामबरण यादवले समेत प्रधामन्त्री बाबुरामलाई बोलाएर मनपरी बोल्दै मन्त्रीको बोलिमा लगाम लगाउन र कारबाहि गर्न भनेका थिए । तर पनि जेपि अर्थात आनन्दको त्यो दादागिरी रोकिएको थिएन । जुन समग्र देशवासीको भावना विपरीत थियो । पटक्कै चित्त बुझेको थिएन । आखिर यसरी कुर्लदै हिडेका गुप्ता सवौच्च अदालत बाट भ्रष्ट ठहर भए । सार्वजनिक पद र शक्तिको दुरुपयोग गरि अकुत कमाएको आरोपमा गुप्ताबाट सवौच्चोले ८४ लाख ९ हजार ९ सय २८ रुंपैया बराबरको बिगो र जरिवाना समेत तोकेको छ । यो संगै गुुप्ताले १ करोड ७० लाख रुंपैया तिर्नु पर्ने भएको छ । सवौच्चको फैसला संगै फोरम गणतान्त्रिक नेपालका अध्यक्ष समेत रहेका गुप्ता डिल्ली बजार स्थित सदरखोर प्रहरी खोरमा पुगेका छन् । उनको २ करोड भन्दा बढी सम्पत्तिको स्रोत नखुलेको अख्तियारले दावी थियो । बाबुरामको काँध चढेर सूचना तथा सञ्चारमन्त्री बन्नु अगाडि उनी धेरै पटक मन्त्री बनिसकेका थिए । २०४८ सालमा गिरिजाप्रसाद कोइराला प्रधानमन्त्री हुंदा प्रेस सल्लाहकार भएका उनी २०५४मा सञ्चार राज्यमन्त्री, २०५५ मा सञ्चारमन्त्री, २०५६ मा कृषी मन्त्री र अहिले २०५८ मा फेरी सञ्चार मन्त्री थिए । नेपाली राजनीतिमा बहुरंगी छवि बनाएर मधेशी राजनीतिको चतुर खेलाडीका रुपमा उदाएका गुप्ता २०४७ सालपछि नेपाली राजनीतिको केन्द्रमा स्थापित भएका पात्र हुन् । जेपी, अर्थात् जयप्रकाश प्रसाद गुप्ता । केही वर्ष पहिलेसम्म यिनको नाम जेपी आनन्द थियो । बहुरंगी राजनीतिक यात्रा पार गरेका जेपी गुप्ता प्रजातन्त्र पुर्नस्थापनापछि लामो समयसम्म सत्ता र शक्तिमा थिए । नेपाली कांग्रेस संग निकट रहदै पत्रकारितामा आबद्ध रहेका जेपी गुप्ता २०४६ सालभन्दा अगाडीदेखि नै कांग्रेसका शीर्ष नेताहरुसंग राम्रो सम्बन्ध थियो । गुप्ता नेपाली कांग्रेसको केन्द्रीय सदस्य र प्रचार विभाग प्रमुख समेत बनेका थिए ।
गिरिजाप्रसाद कोईराला, शेरबहादूर देउवा, सूर्यबहादूर थापा र डाक्टर बाबुराम भट्टराई प्रधानमन्त्री रहेका बेलामा गुप्ता पटक पटक मन्त्री बने । बर्तमान गठबन्धन निर्माणमा समेत गुप्ताको महत्वपूर्ण भूमिका रहेको बताईन्छ । नेपाली कांग्रेसको राजनीतिबाट स्थापित भएर संविधानसभाको निर्वाचन अगाडी उपेन्द्र यादव नेतृत्वको मधेशी जनअधिकार फोरममा सह अध्यक्षका रुपमा प्रवेश गरेका थिए गुप्ताले । यद्यपी गत जेठमा संविधानसभाको म्याद सकिनु भन्दा केही दिन अघिमात्रै गुप्ताले फोरम नेपाल फुटाएर मधेशी जनअधिकार फोरम गणतान्त्रिक गठन गरेका थिए । हाल फोरम गणतान्त्रिकका अध्यक्ष समेत रहेका गुप्ताले यसअघि पटक पटक अखण्ड राज्यको विरोधमा बोल्दै आएका थिए । तर त्यस्ता बहुरुपी पात्र सर्वोच्च अदालतमा मुद्धा दायर भएको ५ वर्षपछि बल्ल भ्रष्टाचारी प्रमाणित भए र जेल परेका हुन् ।
गुप्ता भ्रष्टाचारी प्रमाणित भएसंगै सभाषद र मन्त्री पदबाट मात्रै मुक्त भएका छैनन् अब उनि आजीवन उम्मेदवार बन्न पाउने छैनन् र सार्वजनिक पदधारण गर्न पाउने छैनन् । उनि केवल भोटर मात्रै रहने छन् । उनकै पार्टी फोरम गणतान्त्रिकले समेत गुप्तालाई अध्यक्ष पदबाट निलम्बित गरिसकेको छ । फागुन १० गते बसेको पार्टीको आकस्मिक बैठकले सवौच्चको फैसलालाई सम्मान गर्दै त्यस्तो कदम उठाएको जनाउनु सकारात्मक हो । पछिल्लो समय मधेशी मोर्चालाई सत्ता राजनीतिमा हाबी बनाउन मूख्य भूमिका निर्वाह गरेका गुप्ता जेल चलान भएसंगै गठबन्धन सरकार, मधेशी मोर्चा र सामसामयिक राजनीति केहि तरगिंत भएको र पार्न खोजिएको छ । अति चतुर र तिकडम जानेका गुप्ताले सवौच्चको निर्णय लगतै प्रहरीको खोरमा जांदै गर्दा फेरी त्यस्तै प्रवृति प्रदशन गरे । मधेसको अधिकारका लागी खेलेको भुमिकाबाट रुष्ट बनेकाहरुले नै आंफुलाई फसाएको भन्ने सम्मको कू तर्क गरे । यस्तै तर्क सहित उनका समर्थकहरुले नारावाजी समेत गरे । उनको गृह जिल्लामा समेत केहि आन्दोलनका झिल्काहरु देखिएका छन् । तर त्यसको कुनै अर्थ छैन । किनकी, सम्मानित अदालतले गरेको निर्णय विरुद्ध यसरी सडकमा उत्रनु जायज हुंदैहोईन । आम सर्वसाधारणले बुझनैपर्छ कि , हाम्रा यस्तै कमिकमजोरीका कारण गुप्ता प्रवृति मौलाएको हो । यस्ता भ्रष्टहरुलाई तह नलागांउदा सम्म देश आर्थिक सम्बृद्धिमा जानै सक्दैन । हो ,सार्वजनिक पद र शक्तिको दुरुपयोग गरि अकुत कमाउनेहरु धेरै छन् , गुप्ता मात्रै छैनन् । बरु हामीले अब गर्ने आन्दोलन ती सबै भ्रष्टहरुलाई यसैगरी कठघरामा कोच भन्ने खालको हुनुपर्छ । अपराधिलाई उन्मुक्ति देऊ भनेर होईन । जेहोस सवौच्चले मंगलवार साहासिक र स्वागत योग्य फैसला गरेपछि न्यायालय प्रति आम नागरीकको विश्वास बढ्ेर गएको छ । बाहालवाला मन्त्रिलाई भ्रष्टचारी घोषणा गर्ने आंट देखाएर कानुन भन्दा माथि कोहि रहन सक्दैन भन्ने प्रमानित गरिदिएको छ । यसबाट भ्रष्टहरु त्रसिद मात्रै बनेका छैनन उनिहरुको भोग निन्द्रा हराई सकेको छ । सातोपुल्टो उडेको हुनुपर्छ । यसैगरी अन्य मुद्दाहरु पनि भटाभट फैसला गर्दै जानेहो भने न्यायालय प्रति नागरीकको विश्वास झनै वढ्दै जाने छ । अनि भ्रष्टहरु पानीमुनी गएपनी जोगिने पाउने छैनन् भन्ने नजिर स्थापित हुने छ । त्यसोहुन सकेमा देश सम्बृद्धिको बाटोमा लम्कने छ ,अन्तराष्ट्रिय स्तरमा भ्रष्टचार बढि हुने देश भनेर बदनाम हुनुपर्ने छैन । तर त्यसका लागि कसैलाई काखा र पाखा गरिनु हुन्न । २०६४ सालमा गुप्तालाई उन्मुक्ति दिने विषेश अदालतका न्यायाधिसहरु माथि पनि कारबाहि हुनैपर्छ । सवौच्चको फैसला संगै न्यायालयपनि दोष रहित छैन भन्ने प्रर्माणित भैसकेको छ । त्यसैले न्यायालयभित्र शुद्धिकरण गर्नुपनि उत्तिकै जरुरी छ । अन्त्यमा बाहालवाला मन्त्रीलाई समेत दण्डित गर्न आंट देखाउने सवौच्चलाई मुरीमुरी धन्यबाद र स्वावास । अन्य गुप्ताहरुलाई पनि यसैगरी खोरमा कोच्ने गरि फैसला गर्दै जानु । स्यावास सवौच्च ।
